Πέμπτη 26 Μαΐου 2016

Γ. ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ - ΚΟΠΕΛΑ ΚΑΙ ΠΛΟΙΟ




Στον πίνακά του «Κοπέλα και πλοίο», ζωγραφισμένος με μικτή τεχνική, ο Σταθόπουλος χρησιμοποιεί το αγαπημένο του θέμα, το σύμβολο. 
Ένα από αυτά είναι και το νεανικό γυναικείο πρόσωπο , όπως σε αυτό το έργο του. Μια νεαρή κοπέλα με μακριά κυματιστά μαλλιά αγναντεύει το πλοίο που σκίζει τα νερά της θάλασσας. Κυριαρχεί το γαλάζιο χρώμα με κίτρινες πινελιές και εναλλάσσονται καμπύλες με ευθείες γραμμές. Ιδιαίτερη σημασία έδωσε στο μάτι της κοπέλας αλλά και του πλοίου που μοιάζουν αρκετά.
Ο Σταθόπουλος θέλει να εκφράσει με αυτόν τον τρόπο την ηρεμία και την ομορφιά της θάλασσας.

Παρασκευή 20 Μαΐου 2016

Γ. ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ - 9 ΠΙΝΑΚΕΣ ΓΙΑ 1 ΤΡΑΓΟΥΔΙ

Είχαμε αναφέρει σε παλιότερη ανάρτηση (ΚΛΙΚ) ότι ο Σταθόπουλος είχε εικονογραφήσει και πολλά εξώφυλλα φωνογραφικών δίσκων έτσι ώστε το όνομά του να συνδεθεί άρρηκτα με μεγάλους κύκλους τραγουδιών. Το ίδιο έγινε και για ένα βίντεο ενός τραγουδιού της Έλενας Κοσμά με τίτλο "Ήταν καμάρι της αυγής" σε στίχους Νίκου Γκάτσου και μουσική Μάνου Χατζιδάκι, τραγούδι που το έχουν ερμηνεύσει και άλλοι σπουδαίοι τραγουδιστές (Πουλόπουλος, Αρλέτα, Αλκίνοος Ιωαννίδης κλπ.)

Αλλά ας διαβάσουμε πώς περιγράφει η τραγουδίστρια την επαφή της με τον ζωγράφο:

{Ήταν Κυριακή, όταν βρεθήκαμε στο υπόγειο εργαστήρι του. Τον είχα συναντήσει άλλες δύο φορές, σε μια ατομική έκθεσή του και σε ένα τραπέζι φίλων. Μου έφτιαξε καφέ και καθίσαμε απέναντι.
«Τι μπορώ να κάνω για σένα;», μου είπε χαμογελαστός.
«Θέλω να ακούσετε το "Ήταν καμάρι της αυγής", το ηχογράφησα πρόσφατα. Θα φτιάξω ένα βίντεο και θα ήθελα να έχει κάποια έργα σας, γιατί γνωρίζω τη σχέση που είχατε με τον Γκάτσο και τον Χατζιδάκι».
Πήρε από τα χέρια μου το cd. Με τις πρώτες κι όλα νότες το πρόσωπό του έλαμψε. Σιγοτραγούδησε. Ακούμπησε την πλάτη στην καρέκλα και χάθηκε. Σαν να ταξίδεψε στο χρόνο. Σαν να αναπόλησε τα παλιά, το υπέροχο τότε, τους σπουδαίους εκείνους.
Δεν είχα λόγια για να περιγράψω την χαρά μου, μου έδωσε 9 πίνακές του για ένα τραγούδι.
Κύριε Σταθόπουλε, σας ευχαριστώ πολύ.}

Έλενα Κοσμά

Οι 9 πίνακες του Σταθόπουλου:











 Ας δούμε και το βίντεο της Κοσμά με τους πίνακες του Σταθόπουλου:


Ήταν καμάρι της αυγής
και καβαλάρης όμορφος.
Τώρα μια χούφτα χιόνι.

Γύρισε κάμπους και βουνά
και πανηγύρια πέρασε
στην αγκαλιά των κοριτσιών.

Ποιος το ‘λπιζε να γίνουνε
τα μούσκλια τα νυχτιάτικα
στεφάνι στα μαλλιά του;

Ο  Μάνος Χατζιδάκις είχε πει για τον ζωγράφο:
 
«Ο Γιώργος Σταθόπουλος ασκεί τη σιωπηλή του τέχνη μόνος στο εργαστήρι του. Ψάχνει και ανακαλύπτει σχέσεις χρωμάτων, σχεδίων και πουλιών. Το ένα πουλί μόνο του μες σε βαθύ γαλάζιο ουρανό. Το ίδιο πουλί, γκρίζο θανατερό κι ύστερα αρχαϊκό, σ' ένα κεραμιδί περίγυρο. Κι αντί να προσπαθεί να εξασφαλίσει μέσω εμπόρων και αρχών σφραγίδα, μια ταυτότητα που να τον λέει «σύγχρονο», αυτός επιζητεί τη σύζευξή του με το απόκοσμο και το αληθινό. Τα βράδια με τους φίλους του συνομιλεί κι επηρεάζεται βαθιά από τις αλλοιώσεις που επιφέρουν οι καιροί σ' αυτόν, στους φίλους του και στον χώρο μες στον οποίο λειτουργεί μ' ευαισθησία και σκέψη. Έτσι γίνεται ο ίδιος σιγά - σιγά μια ακτινογραφία πολύχρωμη της πόλης, των καιρών και των ανθρωπίνων σωμάτων. Και πάλι ξανά, ώρες ατέλειωτες να σχεδιάζει μόνος του πόρτες, που δεν καλύπτουν εσωτερικό σπιτιού, μα μια απεραντοσύνη εφιαλτική, με θάλασσες και πολεμικά καράβια, και παράθυρα, που οδηγούν το βλέμμα μας στην παρανομία ενός ανήσυχου και ταραγμένου ονείρου, που διαβρώνει χρωματικά τις πολιτείες και τα χωριά, μακριά απ' τη μνήμη και την ξεθωριασμένη της γραφικότητα. Ο Σταθόπουλος είναι στ' αλήθεια αυτό που λέμε προικισμένος. Και εκ χωρίου καταγόμενος. Άλλ' ευτυχώς γι' αυτόν, δεν χόρεψε εθνικούς σκοπούς, ούτε και δέχθηκε κληρονομίες ανεξέλεγκτες. Χωρίς συνθήματα κι εύκολη γραφή, προχώρησε με γνήσια μέσα της ζωγραφικής, σαν άξιος κι αληθινός ζωγράφος που 'ναι, στην επίπονη καταγραφή της σύγχρονης απελπισίας, που αυτόματα γίνεται και εθνική. Γι' αυτό μας ενδιαφέρει».

Τρίτη 17 Μαΐου 2016

ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΘΕΟΦΙΛΟΥ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΓΡΟ

Ένα μοναδικής αξίας έργο τέχνης, η τοιχογραφία του μεγάλου λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου Χατζημιχαήλ διαστάσεων 3,60 επί 3,50 μέτρων, 12,5 σχεδόν τετραγωνικών μέτρων, που παριστάνει σκηνές από την ιστορία του ψωμιού υπό τη σκιά μιας τεράστιας θεάς Δήμητρας βρίσκεται στον Μεσαγρό της Γέρας Λέσβου.


Το μοναδικό αυτό έργο τέχνης είναι ιδιοκτησίας του υπουργείου Πολιτισμού. Αγοράστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1980 με πρωτοβουλία της Μελίνας Μερκούρη. 



Αποτελεί δε μέρος ενός διατηρητέου συνόλου, ενός πέτρινου ισόγειου κτίσματος των αρχών του 20ου αιώνα, του «φούρνου Μαρμαρέλλη - Χατζηκωνσταντή». 


Ένα μνημείο που παρουσιάζει, εκτός της τοιχογραφίας, και ενδιαφέρον ως προς την αρχιτεκτονική και διαμόρφωση του χώρου (παραδοσιακός τρόπος παρασκευής άρτου) με το χαρακτηριστικό πατάρι - ζυμωτήρι.  
. Στην εσωτερική πλευρά του βόρειου τοίχου του μνημείου υπάρχει η τοιχογραφία του Θεόφιλου φτιαγμένη στις αρχές της δεκαετίας του 1930 ότ Πηγή: www.lifo.gr
Στην εσωτερική πλευρά του βόρειου τοίχου του μνημείου υπάρχει η τοιχογραφία του Θεόφιλου φτιαγμένη στις αρχές της δεκαετίας του 1930 όταν περιόδευε στη Λεσβιακή ύπαιθρο ζωγραφίζοντας ότι έβρισκε για να κερδίζει τα προς το ζην. 





Για την συντήρηση του μνημείου, και ιδιαίτερα της τοιχογραφίας, κατά καιρούς ξοδεύτηκαν πολλά χρήματα. Οι τελευταίες εργασίες συντήρησης, ακριβοπληρωμένες όπως και όλες οι προηγούμενες, πραγματοποιήθηκαν πριν πέντε - έξι χρόνια. Η σημερινή κατάσταση του μνημείου όμως, δείχνει πως αυτό έχει πλήρως εγκαταλειφθεί.
Η σκόνη που το έχει κατακλύσει δείχνει ότι το μνημείο έχει τουλάχιστον να σκουπιστεί πολλούς μήνες τώρα! Τα ντουβάρια φουσκωμένα συμπεριλαμβανομένης της τοιχογραφίας με το έργο του Θεόφιλου, «μαδάνε». Ο χώρος γεμάτος πεσμένους σοβάδες συμπεριλαμβανομένων των χρωμάτων του μεγάλου ζωγράφου. Από το φεγγίτη πάνω από την τοιχογραφία τρέχουν τα νερά πάνω στην τοιχογραφία καταστρέφοντας την. Ομοίως και από το σπασμένο τζάμι πάνω από την πόρτα τα νερά μπαίνουν μέσα στο κτίριο…




Σε κατάσταση εγκατάλειψης είναι και όλα τα άλλα μέρη του μοναδικού μνημείου. Παρατημένα, σκονισμένα και σκουριασμένα τα εργαλεία του φούρνου, σκόνη και εγκατάλειψη παντού.

 
Στη Μυτιλήνη εδρεύει η αρμόδια για αυτό το μνημείο υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Βορείου Αιγαίου.
Όπως όλοι λένε όμως στον Μεσαγρό, ο φούρνος παραμένει εδώ και πολλούς, πάρα πολλούς μήνες κλειστός και αφρόντιστος.
Τώρα 82 χρόνια μετά την επέτειο του θανάτου του φουστανελά λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου Χατζημιχαήλ, τα νερά της βροχής που έρχεται, σαν θα αρχίσει να πέφτει, θα συνεχίσουν να καταστρέφουν τη μορφή της θεάς Δήμητρας.

Το μοναδικό αυτό έργο τέχνης είναι ιδιοκτησίας του υπουργείου Πολιτισμού κι αγοράστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1980 με πρωτοβουλία της Μελίνας Μερκούρη. Αποτελεί δε μέρος ενός διατηρητέου συνόλου, ενός πέτρινου ισόγειου κτίσματος των αρχών του 20ου αιώνα, του «φούρνου Μαρμαρέλλη - Χατζηκωνσταντή»- ένα μνημείο που παρουσιάζει, εκτός της τοιχογραφίας, και ενδιαφέρον ως προς την αρχιτεκτονική και διαμόρφωση του χώρου (παραδοσιακός τρόπος παρασκευής άρτου) με το χαρακτηριστικό πατάρι - ζυμωτήρι. Στην εσωτερική πλευρά του βόρειου τοίχου του μνημείου υπάρχει η τοιχογραφία του Θεόφιλου φτιαγμένη στις αρχές της δεκαετίας του 1930 όταν περιόδευε στη Λεσβιακή ύπαιθρο ζωγραφίζοντας ότι έβρισκε για να κερδίζει τα προς το ζην. Πηγή: www.lifo.gr
Το μοναδικό αυτό έργο τέχνης είναι ιδιοκτησίας του υπουργείου Πολιτισμού κι αγοράστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1980 με πρωτοβουλία της Μελίνας Μερκούρη. Αποτελεί δε μέρος ενός διατηρητέου συνόλου, ενός πέτρινου ισόγειου κτίσματος των αρχών του 20ου αιώνα, του «φούρνου Μαρμαρέλλη - Χατζηκωνσταντή»- ένα μνημείο που παρουσιάζει, εκτός της τοιχογραφίας, και ενδιαφέρον ως προς την αρχιτεκτονική και διαμόρφωση του χώρου (παραδοσιακός τρόπος παρασκευής άρτου) με το χαρακτηριστικό πατάρι - ζυμωτήρι. Στην εσωτερική πλευρά του βόρειου τοίχου του μνημείου υπάρχει η τοιχογραφία του Θεόφιλου φτιαγμένη στις αρχές της δεκαετίας του 1930 όταν περιόδευε στη Λεσβιακή ύπαιθρο ζωγραφίζοντας ότι έβρισκε για να κερδίζει τα προς το ζην. Πηγή: www.lifo.gr
ένα μοναδικής αξίας έργο τέχνης που παριστάνει σκηνές από την ιστορία του ψωμιού υπό τη σκιά μιας τεράστιας θεάς Δήμητρας και βρίσκεται στο Μεσαγρό της Γέρας Λέσβου. Πηγή: www.lifo.gr

Πέμπτη 12 Μαΐου 2016

ΚΟΥΡΟΙ - ΚΟΡΕΣ

Την παρακάτω ανάρτηση έκανε η μαθήτρια της Ε' τάξης Βελετζέκη Γεωργία.

Ο Κούρος, για τις γυναίκες αντίστοιχα Κόρες, είναι αγάλματα - που εξελίσσονται σε αγαλματίδια μετά την μέση αρχαϊκή περίοδο 580 π.Χ. και επέκεινα - που δεσπόζουν στην ελληνική τέχνη. Οι Κούροι είναι γυμνοί, ενώ οι κόρες είναι ντυμένες, όπως η Πεπλοφόρος κόρη. Τους Κούρους μπορεί κανείς να τους γνωρίσει και να τους μελετήσει κυρίως στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών και τις Κόρες στο Μουσείο Ακρόπολης. 

Κούρος Αναβύσσου ("Κροίσος"), Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών


Κούρος Σάμου, Αρχαιολογικό Μουσείο Σάμου
Οι Κούροι είναι εμπνευσμένοι από αιγυπτιακά πρότυπα, διαφέρουν όμως σημαντικά από αυτά. 

Αιγυπτιακό άγαλμα και ελληνικός Κούρος
Οι αιγυπτιακοί Κούροι υποβαστάζονται προς τα πίσω από ένα στήριγμα, ενώ οι ελληνικοί είναι εντελώς ελεύθεροι. Οι αιγυπτιακοί καλύπτονται από ένα λεπτό ύφασμα και είναι δοσμένοι με συμβατικά μέτρα, προκαθορισμένα επί χιλιετηρίδες ολόκληρες που κάθε φορά επαναλαμβάνονται., ενώ οι Κούροι είναι εντελώς γυμνοί. Είναι αγάλματα που στήνονταν στα ιερά για τον θεό. Είναι είτε η εικόνα του ίδιου του θεού είτε η εικόνα του ανθρώπου που προσφέρεται στον θεό. Επίσης στήνονταν σε τάφους ανδρών με τους οποίους όμως δεν έμοιαζαν, απλά θύμιζαν τη λεβεντιά, τη δύναμη και την ομορφιά τους. 
Γενικά, οι Κούροι έχουν αυστηρή μετωπικότητα, δηλαδή είναι φτιαγμένοι κατά μέτωπον (κατ΄ενώπιον), έχουν πλατείς ώμους και λεπτή μέση. Τα χέρια, με σφιγμένες γροθιές, είναι τεντωμένα και συνήθως κολλημένα στα πλευρά (σπάνια κάμπτονται οι αγκώνες). Το αριστερό πόδι φέρεται ελαφρά προς τα εμπρός· είναι η λεγόμενη «προβολή του Κούρου». Τα μαλλιά είναι μακριά με πολυάριθμους πλοκάμους στους οποίους υπάρχουν κόμβοι σαν μαργαριτάρια (μαργαριτόσχημα). Οι τεχνίτες έφτιαχναν τους βοστρύχους του μετώπου σαν να ήταν κοσμήματα, δηλαδή κατά τρόπο μάλλον συμβατικό. Αντίθετα με τους αιγυπτιακούς Κούρους, που όπως αναφέρθηκε είναι δοσμένοι με συμβατικά δεδομένα, οι ελληνικοί Κούροι κατά τα 150 και πλέον χρόνια της παραγωγής τους διαρκώς εξελίσσονται παράλληλα με την καλύτερη γνώση του ανθρώπινου σώματος. Σ΄αυτό συνετέλεσε και το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένοι, γιατί ενώ οι Αιγύπτιοι δούλευαν δύσκολα σκληρές έγχρωμες πέτρες, οι Έλληνες με διαρκώς αυξανόμενη επιτηδειότητα επεξεργάζονταν τα μαλακότερα άσπρα ελληνικά μάρμαρα. Η ερμηνεία των Κούρων εξακολουθεί να αποτελεί ένα αίνιγμα. Οι περισσότεροι μελετητές πιστεύουν, ότι αποτελούν εξιδανικευμένες απεικονίσεις ανδρών και όχι συγκεκριμένων προσώπων. Ωστόσο, η επιγραφή στη βάση του Κούρου της Αναβύσσου (Κροίσου) έχει προκαλέσει συζητήσεις, ως προς το εάν αναφέρεται απλώς στον νεκρό ή και στη μορφή του αγάλματος. Άλλοι, εξάλλου, ερευνητές πιστεύουν, ότι, τουλάχιστον, ορισμένοι από αυτούς αποτελούσαν απεικονίσεις του θεού Απόλλωνα. 

ΟΙ ΚΟΡΕΣ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ

Πεπλοφόρος
Κορυφαίο έργο αττικού εργαστηρίου. Το όνομά της οφείλεται στο ένδυμα που φορά, είδος πέπλου. Πιθανώς απεικονίζει όχι μια Κόρη αλλά τη θεά Άρτεμη με βέλη και τόξο στα χέρια. Γύρω στο 530 π.Χ. Μάρμαρο Πάρου. 

Κόρη του Αντήνορος
Η μεγαλύτερη Κόρη της Ακρόπολης, έργο του σπουδαίου γλύπτη Αντήνορα. Η επιγραφή αναφέρει: Ο Νέαρχος, ο κεραμέας(;), αφιέρωσε το άγαλμα στην Αθηνά ως απαρχή (από τα πρώτα κέρδη). Το κατασκεύασε ο Αντήνορας, ο γιος του Ευμάρους. 525-500 π.Χ. Μάρμαρο Πάρου (άγαλμα) και Πεντέλης.

Η κόρη του Ευθυδίκου
Χωρίς το χαμόγελο των παλαιότερων Κορών έχει πλέον περάσει το κατώφλι του ονομαζόμενου Aυστηρού Ρυθμού. Η επιγραφή αναφέρει: Ο Ευθύδικος, ο γιος του Θαλιάρχου, αφιέρωσε (το άγαλμα). Γύρω στο 480 π.Χ. Μάρμαρο Πάρου (άγαλμα, Ακρ. 686) και Πεντέλης. 
 
Η κόρη με τα αμυγδαλωτά μάτια
Λεπτοκαμωμένη και εκφραστική είναι από τις ωραιότερες Κόρες της Ακρόπολης. Γύρω στο 500 π.Χ. Μάρμαρο Πάρου.

Σάββατο 7 Μαΐου 2016

Ν. ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ - Η ΩΡΕΙΘΥΙΑ

"Η Ωρείθυια ή Ζευγάρι", 1964, μικτή τεχνική (μελάνι και υδατογραφία), υπογραφή κάτω δεξιά
Τον γνωστό μύθο της Ωρειθυίας έδωσε σαν τίτλο στο έργο του (διαστάσεις 18 Χ 14,5) ο Εγγονόπουλος. Παρουσιάζεται ένα ζευγάρι (ο Βορέας με την Ωρείθυια), πιασμένοι χέρι - χέρι δίπλα από μια στολή πολεμιστή. Το ονειρικό, το παράλογο βασικά στοιχεία του Εγγονόπουλου, διακρίνονται στον παραπάνω πίνακα. Επίσης κι άλλα βασικά στοιχεία όπως το φανταχτερό γυναικείο φόρεμα, τα μεγάλα κάτω άκρα στον άντρα, η λεπτή μέση στη γυναίκα, τα χωρίς χαρακτηριστικά πρόσωπα και των δυο φιγούρων, τα άσχετα αντικείμενα με τα πρόσωπα που εικονίζονται όπως η στολή του πολεμιστή και το φωτιστικό στο έδαφος καθώς και τα δύο επίπεδα του χώρου. Ο εσωτερικός χώρος με το ζευγάρι και ο εξωτερικός στον οποίο προβάλλει για μια ακόμα φορά ένας αρχαίος ελληνικός ναός πάνω σε βράχια. Η τομή παριστάνεται με χώμα ή χαμηλό τοίχο στο κέντρο και δεξιά και αριστερά για μια ακόμα φορά με κόκκινη κουρτίνα.

Ας δούμε όμως και τον σχετικό μύθο της Ωρειθυίας.

Η Ωρείθυια που σημαίνει «αυτή που τρέχει σαν τρελή στο βουνό» («η εν τω όρει ως μανιώδης τρέχουσα») ήταν η μικρότερη κόρη του βασιλιά της Αθήνας, Ερεχθέα.
Η νεαρή κοπέλα ήταν θλιμμένη γιατί ο πατέρας της αποφάσισε να μην την παντρέψει ποτέ για να τον φροντίζει όταν θα γεράσει αρκετά και θα είναι ανήμπορος.
Για αυτό τον λόγο της απαγόρευσε να βγαίνει από το παλάτι - φοβούμενος μήπως ερωτευτεί κάποιον νέο - και την έκλεισε σε ένα από τα πιο ψηλά δωμάτια του παλατιού.
Όταν ο Βορέας (ο θεός του βόρειου ανέμου ή κατ' άλλους η προσωποποίηση του όρους Βόρας) είδε την κοπέλα την ερωτεύτηκε αμέσως τόσο πολύ που αποφάσισε να παρουσιαστεί μπροστά στον πατέρα της για να του ζητήσει το χέρι της.
Ο Ερεχθέας προσποιήθηκε πως χάρηκε πολύ που ένας θεός θέλησε να παντρευτεί την κόρη του όμως στην ουσία δεν ήθελε να αποχωριστεί την Ωρείθυια.
Σκεπτόμενος όμως την οργή του θεού σε μια αρνητική απάντηση του αλλά και στην προσπάθεια να κερδίσει λίγο χρόνο, δέχθηκε την πρόταση του Βορέα με τον όρο να έρθει πάλι σε ένα μήνα για να προετοιμάσει την κόρη του για τον γάμο.
Σ' αυτό το διάστημα ο Βορέας επισκεπτόταν την κοπέλα η οποία τον ερωτεύτηκε τόσο πολύ, όσο την είχε ερωτευτεί εκείνος, κι ανυπομονούσε να περάσει ο καιρός για να γίνει ο γάμος.
Όταν πέρασε ο ένας μήνας που είχε ορίσει ο Ερεχθέας, ο Βορέας παρουσιάστηκε ξανά στον βασιλιά για να ζητήσει την Ωρείθυια.
Όμως, έλαβε μια ακόμη αναβολή από τον Ερεχθέα κι όταν αυτή έληξε έλαβε κι άλλη κι άλλη.
Ο Βορέας τότε κατάλαβε πως ο Ερεχθέας δεν είχε σκοπό να του δώσει την κόρη του και θύμωσε τόσο πολύ με την συμπεριφορά του που αποφάσισε να κλέψει την κοπέλα προκειμένου να την παντρευτεί.
Ένας πολύ δυνατός άνεμος φύσηξε στο παλάτι του βασιλιά κι ο Βορέας μπήκε μέσα πετώντας γρήγορα, κατευθυνόμενος προς το δωμάτιο της αγαπημένης του.
Γρήγορα την πήρε από το χέρι κι έφυγε μαζί της μακριά, κατευθυνόμενος προς τον "βράχο του Σαρπηδόνα", κοντά στον ποταμό Εργίνο, στη Θράκη και το παλάτι του (άλλη εκδοχή λέει ότι ο Βορέας την απήγαγε την ώρα που μάζευε λουλούδια πάνω στην Ακρόπολη ή κοντά στον Ιλισό).
Ο Βορέας κι η Ωρείθυια - η οποία έγινε αθάνατη όπως ήταν ο άνδρας της - παντρεύτηκαν κι έζησαν ευτυχισμένοι στο παλάτι τους στην Θράκη κι απέκτησαν δύο γιους, τον Ζήτη και τον Κάλαϊ καθώς και άλλα πέντε παιδιά.
Τα δύο αυτά αδέρφια μάλιστα συντρόφευσαν τον Ιάσονα στην Αργοναυτική Εκστρατεία και τον βοήθησαν να εκδιώξει τις Άρπυϊες που ταλαιπωρούσαν τον Φινέα.
Η αρπαγή της Ωρειθυίας από τον Βορέα έγινε θέμα πολλών αγγειογράφων και ενέπνευσε τον Σοφοκλή και τον Αισχύλο να γράψουν σχετικά δράματα, από τα οποία όμως δεν σώζονται παρά μερικά αποσπάσματα. Ο Αισχύλος έγραψε ένα σατυρικό δράμα σχετικά με το περιστατικό, την «Ωρείθυια», το οποίο έχει χαθεί.

Λούβρο - Η αρπαγή της Ωρειθυίας, κόρης του Ερεχθέως, από τον Βορέα. Λεπτομέρεια από Απουλιανή ερυθρόμορφη οινοχόη, 360 π.Χ.

Η αρπαγή της Ωρειθυίας, από τον Βορέα. Γλυπτό στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δήλου.

Τρίτη 19 Απριλίου 2016

ΘΕΟΦΙΛΟΣ - Ν. ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ - Ο ΜΥΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΠΝΟΣ

Είναι σίγουρο ότι ο πιο γνωστός Μυστικός Δείπνος από τα έργα τέχνης είναι του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, μια τοιχογραφία του 15ου αιώνα.


Βρίσκεται στο Μιλάνο της Ιταλίας, στην τραπεζαρία του μοναστηριού Σάντα Μαρία ντέλλε Γκράτσιε (Santa Maria delle Grazie - Παναγία της Χάριτος), αν και η δημιουργία του έγινε ως παραγγελία από τον δούκα Λουδοβίκο Σφόρτσα, που επιθυμούσε αρχικά το κτίριο να αποτελέσει το μαυσωλείο της οικογένειάς του. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα και πολυτιμότερα έργα στην ιστορία της τέχνης και ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα και αναπαραχθέντα έργα ζωγραφικής.

Όμως το θέμα αυτό ζωγράφισαν τόσο ο Θεόφιλος όσο και ο Νίκος Εγγονόπουλος.

Θεόφιλος, "Μυστικός Δείπνος", Καζεΐνη
Ο Θεόφιλος προσπάθησε και έβαλε τα πρόσωπα (Χριστός και μαθητές), στην ίδια θέση με αυτόν του Ντα Βίντσι. Δεξιά στον πίνακα (αριστερά του Ιησού) οι τρεις μαθητές ο Θωμάς, ο Ιάκωβος και ο Φίλιππος αναρωτιούνται για τον προδότη και οι άλλοι τρεις τέρμα δεξιά, ο Ματθαίος, ο Ιούδας ο Θαδαίος και ο Σίμων ο Ζηλωτής συνομιλούν μεταξύ τους αναζητώντας απαντήσεις. Από την αριστερή μεριά πάλι τρεις - τρεις μαζί. Ο Βαρθολομαίος, ο Ιάκωβος (ο γιος του Αλφαίου) και ο Ανδρέας τέρμα αριστερά όρθιοι κοιτάν έκπληκτοι τον Χριστό, το ίδιο και οι τρεις ακριβώς δεξιά του, ο Ιούδας ο Ισκαριώτης, ο Πέτρος και ο  Ιωάννης. Ο Ιούδας είναι ο μόνος που έχει τους αγκώνες του πάνω στο τραπέζι και ο Ιωάννης έχει γείρει το κεφάλι του σαν λιπόθυμος προς τη μεριά του Πέτρου (υπάρχουν απόψεις ότι ο Ιωάννης, είναι η Μαρία η Μαγδαληνή). Μόνο ο Ιησούς (ίσως και ο Ιούδας) παρουσιάζεται ατάραχος αφού γνωρίζει τι θα επακολουθήσει. Φοράει επίσης τον ίδιο μανδύα, κόκκινο με μπλε από πάνω, όπως και στου Ντα Βίντι. Ακόμα και τα παράθυρα στους πίνακες είναι ακριβώς τρία. Μόνο οι ταπετσαρίες στον πίνακα του Θεόφιλου είναι τρεις έναντι τεσσάρων στου Ντα Βίντσι. Στον Χριστό "του Θεόφιλου" βλέπουμε το φωτοστέφανο (πιο κοντά στην ορθόδοξία) ενώ στου "Ντα Βίντσι", πιο κοντά στη Δυτική εκκλησία, εικονίζεται χωρίς αυτό. Διαφορά επίσης και στο τραπέζι που έχει τραπεζομάντηλο ενώ του Θεόφιλου όχι. 
Έτσι καταλαβαίνουμε ότι ο Θεόφιλος είχε σαν πρότυπο αυτόν τον πίνακα.

  • Δες και τον πίνακα του Εγγονόπουλου. Μοιάζει τόσο πολύ με του Ντα Βίντσι; Τι διαφορές βλέπεις;
Εγγονόπουλος, "Ο Μυστικός Δείπνος", σχέδιο (μολύβι και κάρβουνο σε χαρτί), 1952
Εγγονόπουλος, "Ο Μυστικός Δείπνος", αυγοτέμπερα σε ξύλο, 1952
  • Ποιος μπορεί να είναι ο Ιούδας;
  • Ποια χαρακτηριστικά του Εγγονόπουλου παρατηρείς;
  • Ποια χαρακτηριστικά των έργων του δε βλέπουμε εδώ;
Ο ΜΥΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΠΝΟΣ  ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΑΝΑ ΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ
...ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΤΖΕΦΙΡΕΛΙ "Ο ΙΗΣΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗ ΝΑΖΑΡΕΤ"

Πέμπτη 14 Απριλίου 2016

Ν. ΧΑΤΖΚΥΡΙΑΚΟΣ - ΓΚΙΚΑΣ - ΤΟΠΙΟ ΣΤΗ ΜΥΚΟΝΟ

Τοπίο στη Μύκονο, Λάδι σε σανίδα
Έχει διαστάσεις 0,295 x 0,395 μ. και βρίσκεται στο Μουσείο Μπενάκη, στην Πινακοθήκη Γκίκα, στην Αθήνα. Απεικονίζει με αφαιρετικό τρόπο ένα τοπίο της Μυκόνου. Ο καλλιτέχνης διετέλεσε καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και ιδρυτικό μέλος του ελληνικού τμήματος της "AICA" (Association Internationale des Critiques d’Art, Διεθνής Ένωση Κριτικών Τέχνης). 
Η περίοδος από το 1946-1954, στην οποία ανήκει και το συγκεκριμένο έργο, είναι η φάση της μεγάλης ακμής του, όπου μέσα σε ένα πλαίσιο φωτός, χρώματος και γλώσσας ελληνικής δημιούργησε έργα ζωγραφικά που ανήκουν στον αναλυτικό και συνθετικό κυβισμό. Επιπροσθέτως ο ζωγράφος συνδυάζει στοιχεία, όπως ο κυβισμός και η αρχιτεκτονική της Ελλάδας. Οι καθαρές φόρμες, τα περιγράμματα και τα γεωμετρικά σχήματα, χαρακτηριστικά στοιχεία του κυβισμού, διακρίνονται και σε αυτό το έργο του. Η επανάληψη της φόρμας δινει την άισθηση ότι ο πίνακάς του "κινείται"...

  • Πού βρίσκεται η Μύκονος; Βρες την στον χάρτη.
 

Τρίτη 12 Απριλίου 2016

Ο ΕΡΜΗΣ ΤΟΥ ΠΡΑΞΙΤΕΛΗ


Το άγαλμα χρονολογείται από το 343 π.Χ. και είναι κατασκευασμένο από μάρμαρο της Πάρου. Είναι το μόνο αυθεντικό έργο του Πραξιτέλη που έχει διασωθεί. 
Τα στοιχεία που συνηγορούν ότι πρόκειται περί του πρωτοτύπου είναι :
  • η περίφημη κατακόρυφη καμπύλη (σχήμα S) του σώματός του, γνωστή Πραξιτελική ιδιομορφία
  • τα ακατάστατα μαλλιά του (βόστρυχοι)
  • το αριστοτεχνικά δουλεμένο ρούχο του
Βρέθηκε στην Ολυμπία, απείραχτο στο βάθρο του, αρκετά μέτρα κάτω από την γη και έχει ύψος 2.13 μ. Ήταν αφιερωμένο από τους Ηλείους και Αρκάδες στο ιερό Άλτις, για να εορτάσουν την συνθήκη ειρήνης. Μετά είχε τοποθετηθεί στον ναό της Ήρας, όπου και βρέθηκε στις 26 Απριλίου 1877. Σώθηκε σχεδόν άθικτο, γιατί όταν κατέρρευσε ο ναός από τον σεισμό, στα τέλη του 3ου μ.Χ αι., οι τοίχοι του σηκού που ήταν από ωμές πλίθρες, το σκέπασαν προστατευτικά. Στο κουκούλι αυτό των ερειπίων είχε εγκλωβισθεί το κομψοτέχνημα, που δημιούργησε με τελειότητα μοναδική και απαράμιλλη, η σμίλη του Πραξιτέλη. Για επτά ολόκληρους αιώνες ο Ερμής έστεκε ολόρθος, μαγεύοντας με την πλαστικότητα, τη ζωντάνια και την ομορφιά του τους επισκέπτες του ναού. 
Το έργο, το διαμάντι της Ολυμπίας, παριστάνει τον Ερμή, τον αγγελιαφόρο των Θεών, με τον μικρό Διόνυσο να προσπαθεί να πάρει κάτι από το χέρι του.
Η ιστορία έχει ως εξής: η Σεμέλη, μητέρα του Διόνυσου, πέθανε από τον τρόμο της, όταν ο Δίας της παρουσιάστηκε με τους κεραυνούς και όλη του την λάμψη, μπροστά της. Ήταν όμως έγκυος και ο Δίας παίρνοντας το βρέφος, το έστειλε στις νύμφες της Κρήτης, με τον Ερμή. Όταν το μωρό άρχισε να κλαίει, ο Ερμής για να το καθησυχάσει, του έδειξε κάποιο γυαλιστερό αντικείμενο. Αυτήν την σκηνή απεικονίζει το έργο, το οποίο παρουσιάζει τον Ερμή νωθρό, αλλά αρρενωπό, να ακουμπάει στον κορμό ενός δένδρου. Στα χείλια του, τα οποία αφήνουν μία ελαφρά σκιά, διακρίνεται η αρχή ενός χαμόγελου. Η λεπτότητα του στόματος έρχεται σε αντίθεση με τη δυνατή του μύτη. Τα μαλλιά του Ερμή είναι άτακτα και κάνουν να φαίνεται το δέρμα του πιο απαλό και πιο λείο. Η απαράμιλλη τέχνη του Πραξιτέλη, στο να αφαιρεί την σκληράδα από το μάρμαρο, κάνοντας το, το ίδιο με την όψη της σάρκας, οφείλεται στη μεγάλη δεξιοτεχνία του, στην χρήση φωτός και σκιάς. Ο Πραξιτέλης για να δώσει ζωντάνια στο άγαλμα, σκοπίμως δεν κρατάει τις αναλογίες. Εάν κανείς το παρατηρήσει από τ' αριστερά, φαίνεται λυπημένο, από τα δεξιά φαίνεται γελαστό, όταν δε το κοιτάξεις από μπροστά, ήρεμο. 

Ο Ερμής εκπροσωπεί την αρμονία και ωραιότητα του ανδρικού κάλλους. Είναι ο Άδωνις, νέος όλων των εποχών και όλων των αιώνων. Ο Πραξιτέλης εμπνεόταν από το κάλλος και την τέχνη της γυμνής ομορφιάς, την οποία θεοποίησε. Έφτιαξε τον Ερμή του σαν πρότυπο ανδρικής ομορφιάς, αποδίδοντας ένα τέλειο καλλιτεχνικά σώμα ιδανικού τύπου, ώστε να μας αφήσει να φαντασθούμε ότι το σώμα αυτό γαλουχήθηκε με αμβροσία και νέκταρ. Αυτός πρωτο δημιούργησε με τη σμίλη του το κατσάρωμα των μαλλιών του κεαφαλιού. Δημιούργησε τον ''ενόφθαλμο'', που ο βολβός των ματιών είναι λίγο βαθύτερα από το φυσιολογικό μάτι, ώστε να δώσει γλυκύτερη ομορφιά στο ελεύθερο χείλος του άνω βλεφάρου, για να φαίνεται πιο λάγνο και να εντυπωσιάζει. Δημιούργησε τις ραβδώσεις του σώματος, που αντιστοιχούν στην ύπαρξη των μυών του (στήθους, κοιλιάς και μηρών). Ο Πραξιτέλης κατάφερε να αναδείξει τα λουριά που έχουν τα σανδάλια και τα αγγεία που διαγράφονται στα μέρη εκείνα του σώματος, τα οποία διακρίνονται και ξεχωρίζουν από το φυσικό δέρμα. 


Τα θαλερά του στήθη λες πως δεν είναι από άψυχο και παγωμένο μάρμαρο. Είναι μία ανδρική ομορφιά που αποθέωσαν οι άνθρωποι και δημιούργησε η μαγική σμίλη, η φαντασία και η τεχνική του Πραξιτέλη, δίνοντας στον μαρμάρινο όγκο μία αίσθηση τόσο αληθινής ''ζωντανής'', σάρκας, που έχεις την αίσθηση ότι αν την αγγίξεις με τα δάκτυλά σου, θα νιώσεις να κυλά το αίμα στο κορμί του Ερμή, θα νιώσεις ότι αναπνέει και είναι έτοιμο να αλλάξει θέση ... και να μετακινηθεί...
 

Ένα τυχαίο γεγονός που έλαβε χώρα το 1935, στάθηκε η αιτία να παίξει ο φωτογραφικός φακός σε ένα παχνίδισμα μοναδικής σύμπτωσης και προκλητικής γοητείας. Ο φωτορεπόρτερ Βασίλειος Τσακιράκης είχε επισκεφθεί το Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών, για να θαυμάσει τα μοναδικά εκθέματα. Εκεί, σε μία αίθουσα υπήρχε το αντίγραφο του Ερμή της Άνδρου, άγαλμα επίσης του Πραξιτέλη (το πρωτότυπο υπάρχει στο μουσείο της Άνδρου). Ανάμεσα στους επισκέπτες ο έμπειρος φωτορεπόρτερ διέκρινε έναν νεαρό Έλληνα  που ξεναγούσε   μία ομάδα  Ισπανών. Όταν η ομάδα πλησιάσε  το άγαλμα του Ερμή έγινε το θαύμα. Άγαλμα και ο ξεναγός Έλληνας ταυτοποιηθήκανε. Η μηχανή του φωτορεπόρτερ απαθανάτισε τη μοναδική στιγμή και το ιστορικό γεγονός. Το γονίδιο του Έλληνα στην αιωνιότητα αναλλοίωτο. Η ομοιότητά τους είναι συγκλονιστική. Ο πρόγονος και ο απόγονος στην πορεία 2.500 ετών. Ακόμη και στους βοστρύχους (μπούκλες των μαλλιών)  η ομοιότητα είναι καταπληκτική. Η ανακάλυψη του μοντέλου του Πραξιτέλη  ήταν γεγονός. Το όνομα του νεαρού ωραίου ως Έλληνα, Νικόλαος Ζαφειρόπουλος, κάτοικος Θεσσαλονίκης.


 

...και λίγο σχετικό γέλιο...

 

Πέμπτη 7 Απριλίου 2016

Γ. ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ - ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑ

Ήταν μία ηλιόλουστη ημέρα του Σεπτέμβρη του 2014, όταν η παλιά πόλη της Κυπαρισσίας γέμισε κόσμο. Με πρωτοβουλία του ιδιωτικού φορέα «Πρόγραμμα για την προστασία και ανάδειξη της Παλιάς Πόλης της Κυπαρισσίας» που στόχο έχει την ανάδειξη αλλά και τη σωτηρία της παλιάς πόλης, επισκέφθηκαν τον οικισμό 21 ζωγράφοι οι οποίοι αφού ξεναγήθηκαν στην πόλη, εμπνεύστηκαν από αυτή. Ελεύθερα επέλεξαν το σημείο που ήθελαν και ζωγράφισαν συνολικά 70 έργα τα οποία εκτέθηκαν στις 4 και 5 Απριλίου του 2015 στον πολυχώρο Αθηναΐς, στην Αθήνα. 


Ένας από τους 21 ζωγράφους ήταν και ο Γιώργος Σταθόπουλος, όπου και ζωγράφισε τον παρακάτω πίνακα.



Και σε αυτό το έργο του, ο Σταθόπουλος προσπαθεί να αναδείξει την ομορφιά της ζωής. Τα ζευγάρια του, σήμα κατατεθέν των έργων του, αποτελούν δυνατά σύμβολα ζωής που κυοφορούν την ομορφιά και στέλνουν το μήνυμα της συντροφικότητας που τόσο έχουμε ανάγκη στην εποχή μας. Έτσι και εδώ. Κάτω δεξιά, και κάτω από την παλιά πόλη της Κυπαρισσίας, μαζί με το κάστρο της, ένα ζευγάρι αγκαλιασμένο, αγναντεύει τη θάλασσα και υμνεί τον έρωτα, τη χαρά της ζωής. Η γυναίκα δαφνοστεφανωμένη, όπως σε πολλά έργα του Σταθόπουλου, τυλίγει αυτήν και τον άντρα με το φουστάνι της. 
Αιώνια σύμβολα του Γιώργου Σταθόπουλου τα λευκά περιστέρια του, παρουσιάζονται και σε αυτόν τον πίνακα να πετούν χαρούμενα στον φωτεινό ουρανό.
Τα χρώματα του πίνακα πολύχρωμα, όπως όλα του Σταθόπουλου, έντονα, διονυσιακά και οι γραμμές ήρεμες, απλές, καθαρές φέρνουν στον θεατή την ομορφιά, την ηρεμία, την ξεκούραση.
Σε μια εποχή μοναξιάς, ο Γιώργος Σταθόπουλος υμνεί τη σχέση και τη συντροφικότητα. Όταν ζωγραφίζει απόψεις πόλεων ο καταξιωμένος ζωγράφος επιλέγει εις γνώση του τις λαμπρές, φωτεινές τους στιγμές.  Ο Σταθόπουλος, αγαπημένος ζωγράφος της Ελλάδας, με τα έργα του υπογραμμίζει τις μελωδίες του Μάνου Χατζιδάκι, τον ελληνικό ήλιο και την αισιοδοξία του ελληνικού φωτός. Η τέχνη του Γιώργου Σταθόπουλου αφήνει τη γλυκιά αίσθηση του γνώριμου, της Ελλάδας όπως αποτυπώνεται εδώ και αιώνες....

  • Πού βρίσκεται η Κυπαρισσία; Ψάξε και βρες την στον χάρτη.

Δευτέρα 4 Απριλίου 2016

ΘΕΟΦΙΛΟΣ - Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ


Αν και ο Θεόφιλος δεν ζωγράφιζε συχνά ίδιο θέμα, υπάρχουν και κάποιες εξαιρέσεις που ο λαϊκός ζωγράφος μας αχολήθηκε σε παραπάνω από έναν πίνακα με κάποια θέματα. Ιδιαίτερο αγαπητό του θέμα ήταν ο "Ερωτόκριτος και η Αρετούσα" που είχαμε δει σε παλιότερη ανάρτησή μας (ΚΛΙΚ) όπως και η Άλωση της Πόλης.

Ίσως ο γνωστότερος πίνακας της Αλώσεως από τους Τούρκους είναι και ο παρακάτω. Έχει τίτλο: "Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος ο αυτοκράτωρ των Ελληνορωμαίων εξέρχεται άτρομος εις την μάχην το 1453 Μαΐου 29"


Είναι μια καζεΐνη σε καμβά και έχει ύψος 122 εκ. και πλάτος 154 εκ. Ο αυτοκράτορας αγέρωχος επιτίθεται, ενώ οι Τούρκοι σαστισμένοι απλά τον κοιτάζουν. Είναι η μεγαλύτερη φιγούρα στα δεξιά επάνω στο άσπρο άλογο, αφού στα έργα του Θεόφιλου, όταν πρόκειται για σύνθεση με πολυπρόσωπες παραστάσεις τότε ο κεντρικός ήρωας της σύνθεσης, τοποθετείται ή στο μέσο ή είναι μεγαλύτερος σε μέγεθος (ή και τα δύο) από τα άλλα εικονιζόμενα πρόσωπα. Επειδή πίστευε ότι στη ζωγραφική πρέπει όλα να φαίνονται, οι μορφές αυτές τοποθετούνται στη σειρά και κατά μέτωπο, όχι σε βάθος, ώστε να μη κρύβει ποτέ η μία την άλλη.
Εξαίρεση γίνεται μόνο σε συνθέσεις που αντιγράφει από άλλους ζωγράφους ή από κάρτες, αλλά κι αυτές τις τροποποιεί με τέτοιο τρόπο που στο τέλος το έργο φέρει τη δική του προσωπική σφραγίδα.
Ο τίτλος του πίνακα αναγράφεται πάνω ψηλά στον ουρανό ενώ η υπογραφή του Θεόφιλου στο μέσο (στο κέντρο) του πίνακα, κάτω από το καφέ άλογο του Βυζαντινού αξιωματικού.
Το πεδίο της μάχης είναι μέσα από τα τείχη της Πόλης και οι Τούρκοι εικονίζονται με σαρίκι ενώ οι Έλληνες με περικεφαλαία. Κάτω δεξιά μαζί με τον στρατό συμμετέχει και ο κλήρος, αφού οι κληρικοί προσπαθούν να συμμετάσχουν και αυτοί με τον δικό τους τρόπο στην άμυνα της πόλης. 
Άλλοι πίνακες του Θεόφιλου με θέμα την άλωση της Πόλης είναι: (Βρες κοινά στοιχεία των πινάκων)

"Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, αυτοκράτορας των Ελληνορωμαίων, στη μάχη της 29 Μαΐου 453", ελαιογραφία σε καμβά, 1914
Ο πίνακας πουλήθηκε από τον οίκο Sotheby's στις 14-11-2007 έναντι 119.905 €.

"Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος ο αυτοκράτωρ των Ελληνορωμαίων εξέρχεται άτρομος εις την μάχην το 1453 Μαΐου 29", ελαιογραφία σε χαρτόνι, ύψος 71 εκ. πλάτος 1 μ.
Πουλήθηκε από τον οίκο Christie's στις 7-3-2001 αντί 142.186 €.

"Κωνσταντίονος Παλαιολόγος μπροστά στα τείχη της Πόλης", νωπογραφία, 1899
  Βρίσκεται στο μουσείο Κίτσου Μακρή στον Βόλο.

"Η Άλωση  της Κωνσταντινούπολης", καζεΐνη σε καμβά, ύψος 55 εκ, πλάτος 72 εκ, υπογραφή κάτω δεξιά


Πέμπτη 31 Μαρτίου 2016

ΗΝΙΟΧΟΣ




Το άγαλμα του Ηνίοχου είναι αναμφίβολα το πιο διάσημο από τα αφιερώματα στους Δελφούς. (Ηνίοχος = αυτός που έχει, αυτός που κρατάει τα ηνία, τα χαλινάρια). 

Βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών και αποτελεί ίσως το γνωστότερο έκθεμά του και ένα από τα σημαντικότερα γλυπτά της αρχαίας ελληνικής τέχνης της πρώιμης κλασικής εποχής.


Η σύνθεση, με μεγάλη πιθανότητα, είχε ως εξής (εικόνα παραπάνω): τέσσερα άλογα σύρουν το άρμα που επάνω του ήταν δύο αναβάτες, ο Ηνίοχος και ο αναθέτης του αφιερώματος. Δύο παιδιά δεξιά και αριστερά, κρατούν τα ηνία των εξωτερικών αλόγων και οδηγούν το άρμα, γιατί η αρματοδρομία έχει τελειώσει και το άρμα έχει νικήσει. Ο Ηνίοχος φορά στο κεφάλι την ταινία του νικητή. Ο Ηνίοχος, νικητής πια, περνάει σιγά μπροστά από το πλήθος που αλαλάζει. Απ’ όλο αυτό το υπέροχο σύμπλεγμα βρέθηκε μόνο ο Ηνίοχος.
Έχει ύψος 1.8 μ. και φορά τον τυπικό μακρύ χιτώνα των ηνιόχων, που ζώνεται ψηλά και συγκρατείται με δύο ταινίες για να μην ανεμίζει κατά τη διάρκεια του αγώνα. Οι πτυχώσεις του χιτώνα κάτω από το ζωστήρα δίνουν την εντύπωση δωρικού κίονα, ενώ οι πτυχές στο πάνω μέρος του κορμού είναι λοξές ή καμπύλες. 
Τα μαλλιά του περιζώνει ταινία, σύμβολο της νίκης, διακοσμημένη με ένθετο ασημί μαίανδρο.



Τα μάτια του είναι ένθετα από ημιπολύτιμο λίθο και γυαλί και εκφράζουν τη δύναμη και την αυτοκυριαρχία του. 
Δεν απεικονίζεται κατά τη διάρκεια του αγώνα, αλλιώς η κίνησή του θα ήταν πιο έντονη, αλλά στο τέλος – μετά τη νίκη του – όταν ήρεμος και γεμάτος ευτυχία πραγματοποιεί μέσα στον ιππόδρομο τον γύρο του θριάμβου. Στο πρόσωπο και το σώμα δεν είναι χαραγμένα χαρακτηριστικά αλαζονείας, αλλά μιας ήρεμης αυτοπεποίθησης.
Προσφέρθηκε από τον τύραννο της Γέλας Πολύζαλο, ύστερα από νίκη του σε αρματοδρομία στα Πύθια στα 478 ή στα 474 π. Χ.


Θεωρείται έργο μεγάλου καλλιτέχνη, ίσως του Πυθαγόρα από το Ρήγιο (Σάμιος - όχι ο Μαθηματικός) ή, κατ' άλλους, ο Κάλαμις ή ο Κριτίας.
Κατά τον μεγάλο σεισμό του 373 π.Χ., η σφοδρή πτώση βράχων και χωμάτων στην πλατεία του ναού προκάλεσε την καταστροφή του αρχαϊκού ναού και καταπλάκωσε τα έργα τέχνης που υπήρχαν εκεί, ανάμεσά τους και το άγαλμα του Ηνίοχου. Κρυμμένο και προφυλαγμένο κάτω από τα χώματα που το σκέπαζαν για αιώνες, κατόρθωσε να διαφύγει τη σύληση από τις κατά καιρούς επιδρομές ή τη συστηματική αφαίρεση γλυπτών από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες ή τον αφανισμό που υπήρξε η κοινή μοίρα όλων σχεδόν των χάλκινων έργων του ιερού κατά τα μεταγενέστερα χρόνια. Η γαλλική ανασκαφή των Δελφών, το 1896 τον έφερε ξανά στο φως, σχεδόν ανέπαφο, με την πράσινη πατίνα που τον προστάτευσε από τη διάβρωση. Η ανακάλυψή του, όπως είναι λογικό, συνοδεύτηκε από μεγάλο ενθουσιασμό, καθώς ήταν τότε το μοναδικό χάλκινο άγαλμα της κλασικής εποχής σε μεγάλο μέγεθος.